جلوه

پیامبر و ولاء زعامت 

ولایت زعامت یعنی حق رهبری اجتماعی و سیاسی اجتماع نیازمند به رهبر
است آن کس که باید زمام امور اجتماع را به دست گیرد و شؤون اجتماعی‏
مردم را اداره کند و مسلط بر مقدرات مردم است " ولی امر مسلمین "
است پیغمبر اکرم در زمان حیات خودشان ولی امر مسلمین بودند و این مقام را خداوند به ایشان عطا فرموده‏ بود و پس از ایشان طبق دلایل زیادی که غیر قابل انکار است به اهل البیت‏ رسیده است . آیه کریمه " « اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر
منکم »" ( 1 ) ( اطاعت کنید خدا و پیغمبر را و کسانی را که اداره کار
شما به دست آنهاست ) و همچنین آیات اول سوره مائده و حدیث شریف غدیر
و عموم آیه " « انما ولیکم الله »" و عموم آیه " « النبی اولی‏
بالمؤمنین من انفسهم »" ناظر به چنین ولایتی است .
در این جهت که پیغمبر اکرم چنین شأنی را داشته و این یک شأن الهی‏
بوده است - یعنی حقی بوده که خداوند به پیغمبر اکرم عنایت فرموده بود
نه اینکه از جانب مردم به آن حضرت تفویض شده باشد - میان شیعه و سنی‏
بحثی نیست برادران اهل سنت ما با ما تا اینجا موافق اند سخن در این‏
است که پس از پیغمبر اکرم تکلیف " ولایت زعامت " چیست ؟ افراد
مردم برای اینکه اجتماع متزلزل نشود و هرج و مرج به وجود نیاید ، باید از
کسی و مقامی به عنوان حاکم و ولی امر اطاعت کنند تکلیف چنین مقامی‏
چیست ؟ آیا اسلام در این باره تکلیفی معین کرده است و یا بکلی سکوت‏
اختیار کرده است ، و اگر تکلیف معین کرده چگونه است ؟ آیا به مردم‏
اختیار داده که بعد از پیغمبر هر که را می‏خواهند خود انتخاب کنند و بر
دیگران اطاعت او واجب است و یا اینکه پیغمبر اکرم قبل از رحلت ، شخص‏
معینی را برای جانشینی خود در این مقام بزرگ و با اهمیت تعیین کرد ؟
در اینجا به مناسبت ، درباره همه شؤون اجتماعی پیغمبر

پاورقی :
. 1 نساء / . 59

اکرم در میان امت ، مطابق آنچه از قرآن مجید استنباط می‏شود ، بحثی‏
می‏کنیم .
از قرآن مجید و هم از سنت و سیره نبوی استنباط می‏شود که پیغمبر اکرم‏
در میان مسلمین در آن واحد دارای سه شأن بود : اول اینکه امام و پیشوا و
مرجع دینی بود و ولایت امامت داشت ، سخنش و عملش سند و حجت بود :
« ما اتیکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا »( 1 ) .
آنچه را پیغمبر برای شما آورده است بگیرید و از آنچه شما را باز دارد
بایستید .
دوم اینکه ولایت قضائی داشت ، یعنی حکمش در اختلافات حقوقی و
مخاصمات داخلی نافذ بود :
« فلا و ربک لا یؤمنون حتی یحکموک فیما شجر بینهم ثم لا یجدوا فی انفسهم‏
حرجا مما قضیت و یسلموا تسلیما »( 2 ) .
نه چنین است به پرودگارت سوگند ، ایمانشان واقعی نخواهد بود تا در
آنچه در بینشان اختلاف شود ، داورت کنند و سپس در دلهای خویش از آنچه‏
حکم کرده ای ملالی نیابند و بی‏چون و چرا تسلیم شوند .

پاورقی :
. 1 حشر / . 7
. 2 نساء / . 65

" و البته با اینکه در این مورد مثل مورد قبل استعمال کلمه ولایت " صحیح است ولی ندیده ایم این کلمه عملا درباب ولایت قضائی‏ استعمال شده باشد .
سوم اینکه ولایت سیاسی و اجتماعی داشت ، یعنی گذشته از اینکه مبین و
مبلغ احکام بود و گذشته از اینکه قاضی مسلمین بود ، سائس و مدیر اجتماع‏
مسلمین بود ، ولی امر مسلمین و اختیاردار اجتماع مسلمین بود همچنانکه قبلا
گفته شد ، آیه کریمه " « النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم »" ( 1 ) و
همچنین آیه " « اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم »" ناظر
به این قسمت است البته پیغمبر اکرم شأن چهارمی هم دارد که بعدا ذکر
خواهد شد .
پیغمبر اکرم رسما بر مردم حکومت می‏کرد و سیاست اجتماع مسلمین را
رهبری می‏نمود ، به حکم آیه کریمه " « خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و
تزکیهم بها »" ( 2 ) از مردم مالیات می‏گرفت ، شؤون مالی و اقتصادی‏
اجتماع اسلامی را اداره می‏کرد .
این شأن از شؤون سه گانه رسول اکرم ، ریشه بحث خلافت است .

«منبع: شهید مطهری، ولاء ها و ولایت ها